RDI®
RDI® (Relationship Development Intervention) znany w Polsce jako program rozwoju relacji to przełomowa metoda stworzona przez dr Stevena Gutstein’a i dr Rachelle Sheely dla osób ze spektrum autyzmu. W oparciu o badania z psychologii rozwojowej i psychopatologii zaburzeń ze spektrum autyzmu opracowano sposób pracy z osobami z autyzmem tak, by w znaczący sposób poprawić jakość ich życia, rozumianą jako możliwość zawierania przyjaźni, posiadania satysfakcjonującej i płatnej pracy, wzajemnych stosunków w rodzinie czy założenia własnej rodziny.
Podstawowym celem RDI® jest stworzenie relacji uczestnictwa prowadzonego UP (z ang. Guided Participation) pomiędzy dzieckiem a jego opiekunem (rodzicem, terapeutą, nauczycielem), która umożliwi rozwój kompetencji w coraz bardziej złożonych warunkach.
Codzienne życie to nieustające zmiany i ciągłe wyzwania. Osoby z autyzmem nie radzą sobie w życiu, gdyż ich umysł cechuje dążenie do funkcjonowania w tzw. układach statycznych, gdzie rzeczy są znajome, niezmienne, przewidywalne, podczas, gdy życie jest DYNAMICZNE, co oznacza, że stale coś się zmienia, nigdy żadna sytuacja nie jest dwa razy taka sama.
Relacja UP jest to – oparta na zaufaniu, współpracy i radości z bycia razem – relacja przewodnik-uczeń, w której to opiekun w roli przewodnika tworzy dla swojego ucznia (dziecka) sytuacje wymagające od niego rozmyślnego działania, radzenia sobie w dynamicznych warunkach.
Rodzice stają się przewodnikiem-mistrzem dla dziecka, które staje się ich uczniem. U boku swej mamy czy swego taty dziecko wchodzi w sytuacje codziennego życia bez lęku i uczy się je rozwiązywać.
Ma to miejsce podczas wspólnego wykonywania z dzieckiem rozmaitych czynności: od ładowania pralki, poprzez sprzątanie zabawek, spacer aż do zakupów. Nie sposób wymienić wszystkich sytuacji, które można wykorzystać do tworzenia dla dziecka wyzwania odpowiedniego do jego poziomu rozwojowego.
Poprzez uczestnictwo w prowadzonych przez przewodnika aktywnościach, o stale rosnącym stopniu złożoności, z coraz trudniejszymi wyzwaniami, mamy nadzieję nie tylko nauczyć osobę z autyzmem tolerowania zmian i sytuacji nieprzewidywalnych, ale czerpania radości z zachodzących zmian.
RDI® uczy dziecko, jak myśleć w sposób elastyczny i rozwiązywać problemy. Buduje samoświadomość, motywację oraz pamięć. Uczy, jak budować relacje z ludźmi oraz na czym polega komunikacja.
Rodziców RDI® uczy, jak produktywnie i w sposób przynoszący radość obu stronom spędzać czas z dzieckiem, jak radzić sobie z trudnymi zachowaniami. Przywraca rodzicom wiarę w siebie oraz utracone kompetencje. Uczy, jak prowadzić dziecko, co robić, by móc spędzać czas jako rodzina, bez strachu o to, co zrobi dziecko z autyzmem.
RDI® skupia się na pracy w obszarach, które u osób z autyzmem są najsłabiej rozwinięte a zarazem stanowią składowe tzw. Inteligencji Dynamicznej, niezbędnej do funkcjonowania w normalnym życiu. Cechy te jednocześnie stanowią pięć podstawowych deficytów, występujących u osób z autyzmem. A są to:
filter_center_focusanaliza dynamiczna – zdolność analizowania informacji pod kątem tego, co jest ważne w danym momencie, na czym skupić uwagę, ustalanie priorytetów;
filter_center_focuskomunikacja dynamiczna – komunikacja wielokanałowa, komunikacja służąca dzieleniu się doświadczeniem, używanie tzw. mowy deklaratywnej, która nie daje gotowych odpowiedzi, zmusza do myślenia, wzbudza ciekawość, umiejętność monitorowania i regulowania komunikacji;
filter_center_focuspamięć epizodyczna – pamięć zdarzeń wraz z emocjami, które danemu zdarzeniu towarzyszyły; pamięć niezbędna do tworzenia naszej historii osobistej oraz budowania poczucia kompetencji i motywacji;
filter_center_focusdynamiczne myślenie – umiejętność rozwiązywania problemów, zdolność szybkiej adaptacji do sytuacji, otwartość na zmiany, umiejętność działania w ramach kryterium: "wystarczająco dobre";
filter_center_focussamoświadomość – podstawowa umiejętność służąca zrozumieniu, że każdy jest inny oraz że nasze oddziaływania i zachowania mają wpływ na inne osoby. Jest to również niezbędna umiejętność do budowania motywacji.
Osoby ze Spektrum różnią się objawami, natomiast deficyty w obrębie tych pięciu sfer są wspólne dla całej grupy, choć, oczywiście występują w różnym stopniu natężenia. Trudności w sferze relacji społecznych występują u wszystkich osób z autyzmem. RDI® pracuje nad nimi w sposób systematyczny i całościowy, co pozwala osobie z autyzmem nie tylko zrozumieć JAK ludzie tworzą relacje, ale także DLACZEGO to robią.
Program RDI® jest prowadzony przez rodziców w domu z dzieckiem pod nadzorem wykwalifikowanego Konsultanta RDI® . Wiąże się z systematyczną i intensywną pracą z dzieckiem, monitorowaniem jego postępów, kompetencji tak, by zapewnić optymalne warunki do rozwoju. Podzielony jest na 12 etapów, z których każdy ma wiele małych kroków, charakterystycznych dla prawidłowego, neurotypowego rozwoju dziecka. Konsultant wraz z rodzicami wyznacza kolejny cel w pracy z dzieckiem i szkoli ich, jak ten cel realizować, w jaki sposób tworzyć okazje do pracy nad nim, do rozmyślnego działania w obliczu sytuacji nowych, wiążących się z niepewnością oraz nieoczekiwanych zmian tak, by odbywało się to w możliwie najbardziej naturalnych, dynamicznych warunkach. Punktem wyjścia do pracy jest zawsze odbudowanie nadszarpniętej przez autyzm relacji rodzic-dziecko.
Konsultant RDI® wyznacza także cele w pracy dla samych rodziców, które mają na celu stałe podnoszenie ich kompetencji w roli przewodników, by przygotować ich na uniezależnienie się od konsultanta w przyszłości.
Współpraca konsultanta z rodzicami odbywa się za pośrednictwem konsultacji „na żywo”, regularnego analizowania nagrań wideo z pracy rodziców z dzieckiem, intensywnej edukacji rodziców w ramach dostosowanego do potrzeb rodziny planu działania.
Najczęściej zadawane pytania
Czy program RDI® można prowadzić z dzieckiem w każdym wieku?keyboard_arrow_up
RDI® można prowadzić z dzieckiem w każdym wieku, niezależnie od stopnia funkcjonowania, gdyż bardzo indywidualnie określa się cele do pracy. Wiadomym jest, jak w przypadku każdej innej terapii, że im dziecko jest młodsze, tym lepiej, niemniej jednak rezultaty pracy w RDI® widać u osób w każdym wieku.
Ile dziennie trzeba pracować z dzieckiem?keyboard_arrow_up
Nie ma określonego czasu, jaka jest wymagana w programie. Im więcej go jest, tym więcej okazji do pracy można znaleźć. Należy jednak zdawać sobie sprawę, że jeśli rodzice spędzają z dzieckiem tylko 30 minut dziennie, realizowanie RDI® jest mało celowe a efekty mogą nie być takie, jakich oczekują rodzice.
Co to jest system platforma RDI®?keyboard_arrow_up
Platforma RDI® to nowoczesne narzędzie internetowe, w którym każda rodzina ma swoje indywidualne konto z loginem i zabezpieczone hasłem, i do którego mają dostęp jedynie rodzice i konsultant. Poprzez ten system odbywa się cała współpraca pomiędzy konsultantem a rodzicami, inna niż konsultacje „na żywo”. To tu rodzice umieszczają swoje filmy oraz inne prace domowe. Konsultant analizuje nadesłane materiały i odsyła informacje zwrotne. System jest bardzo dobrze zabezpieczony i nikt, kto nie ma dostępu do konta, nie może zobaczyć żadnego filmu, czego często obawiają się rodzice.
W systemie rodzice mają także dostęp do tzw. e-learningów, czyli wykładów połączonych z prezentacją slajdów, webinarów i czatów. W ramach systemu jest także forum dla rodziców oraz mnóstwo różnego rodzaju materiałów.
Dodatkowym elementem, bardzo cenionym przez rodziców, jest tzw. biblioteka, w której znajdują się filmy nadesłane przez tych rodziców, którzy zechcieli udostępnić swoje nagrania społeczności RDI®, a na których to filmach można obejrzeć, jak inni pracowali nad tym samem obiektem co dana rodzina. Stanowi to doskonałe źródło inspiracji i motywacji. System jest skonstruowany w języku angielskim, jednakże cała komunikacja pomiędzy mną a rodzicami ze mną współpracującymi odbywa się, oczywiście, po polsku.
Czy program RDI® można prowadzić z każdym dzieckiem?keyboard_arrow_up
RDI® można prowadzić z każdym dzieckiem, ale nie z każdym rodzicem. Ponieważ program wymaga systematyczności i zaangażowania, nie każdy rodzic potrafi się w nim odnaleźć. RDI® jest dla tych rodziców, którzy chcą odgrywać podstawową rolę w rozwoju swojego dziecka oraz są gotowi przyjrzeć się sobie bliżej w tej roli, jaką jest bycie rodzicem.
Co obejmuje współpraca z konsultantem?keyboard_arrow_up
doneRegularne (1 raz/tydzień lub 1 raz/2tyg) konsultacje połączone ze stałym szkoleniem rodziców do pracy z dzieckiem.
doneOcenę dziecka, powtarzaną co 6 miesięcy w celu monitorowania zmian oraz wytyczania dalszych celów w pracy.
doneAnalizę materiałów wideo oraz informacje zwrotne odnośnie pracy rodziców z dzieckiem.
doneEdukację rodziców.
doneBieżące monitorowanie postępów dziecka i modyfikację pracy w zależności od potrzeb.
done Wsparcie dla rodziny.
doneStały kontakt z konsultantem.
Po co są cele rodzicielskie?keyboard_arrow_up
Cele rodzicielskie służą skupieniu się rodziców na nich samych i budowaniu ich kompetencji. Pierwszy etap to intensywna edukacja oraz gotowość do pracy. Rodzice stale doskonalą swoje umiejętności w byciu przewodnikiem dla dziecka, gdyż wspólnym celem jest ich usamodzielnienie się w pracy.
Co to są cele dla dziecka?keyboard_arrow_up
Cele w pracy z dzieckiem to małe cegiełki na drodze rozwoju dziecka. Umiejętności umysłu, które trzeba u dziecka wykształcić. Cele dla dziecka podzielone są na 12 etapów, z których każdy odpowiada w przybliżeniu jednemu rokowi rozwojowemu. W obrębie każdego etapu jest wiele celów.
Czy to znaczy, że trzeba przejść wszystkie 12 etapów? Niekoniecznie. Celem RDI® jest przywrócenie dziecka na właściwą ścieżkę rozwojową. U niektórych dzieci udaje się to wcześniej, u niektórych później, u niektórych się nie udaje. Wszystko zależy od dziecka i od rodziców.
Zwykle pracuje się nad jednym celem w danym czasie i w ciągu całego dnia rodzice wynajdują okazje, by móc go realizować. Jednocześnie rodzice mają do pracy jeden cel dla dziecka i jeden cel rodzicielski.
Przykładowy cel z poziomu 1: dziecko odkrywa, że kiedy nie wie, jak rozumieć sytuację/bodziec, może się zwrócić do rodzica po informację.
Jak szybko można spodziewać się zmian po rozpoczęciu programu?keyboard_arrow_up
Zwykle rodzice zauważają zmiany w pierwszych dwóch miesiącach od rozpoczęcia programu, a czasem nawet wcześniej. Pierwszym elementem w programie jest praca nad komunikacją i samo to przynosi duże zmiany. Ponadto rodzice zaczynają wykonywać z dzieckiem różne czynności pod dyktando konsultanta i w nich także pojawiają się sukcesy. Stanowi to ogromną motywację dla rodziców do dalszej pracy.
Jak monitoruje się postępy dziecka?keyboard_arrow_up
Postępy dziecka monitorujemy na bieżąco za pośrednictwem nagrań wideo z pracy nad poszczególnymi obiektami, na podstawie relacji rodziców oraz na podstawie oceny RDA® (Relationship Development Assessment®), przeprowadzanej minimum raz w roku.
Czy można łączyć RDI® z innymi terapiami?keyboard_arrow_up
RDI® można łączyć z innymi terapiami, o ile nie kłócą się z nim w podstawowych założeniach. Z powodzeniem RDI® można połączyć z terapią integracji sensorycznej, HANDLE®, treningiem uwagi słuchowej czy terapią logopedyczną. Również diety są szeroko rozpowszechnione wśród rodziców stosujących RDI®.
Czy będąc w programie RDI® dziecko może uczęszczać do szkoły lub przedszkola?keyboard_arrow_up
Absolutnie tak. Nie ma przeciwwskazań, żeby dziecko chodziło do szkoły czy przedszkola, aczkolwiek część rodziców wybiera dla swoich dzieci model nauczania domowego. Jeśli dziecko uczęszcza do placówki edukacyjnej, ważne jest, by nie spędzało tam czasu do późnego popołudnia, gdyż wtedy zabraknie go na RDI®.
Czy można uczestniczyć w programie jeśli mieszka się daleko od Konsultanta?keyboard_arrow_up
Można. Konsultacje odbywają się wówczas za pośrednictwem skype’a, zaś praca poprzez platformę RDI® przebiega tak samo, jak w przypadku rodziców mieszkających w pobliżu konsultanta. Z dzieckiem trzeba pojawiać się okresowo na badanie RDA®.
Czy trzeba znać język angielski, żeby prowadzić program RDI®?keyboard_arrow_up
Nie trzeba znać angielskiego, gdyż konsultacje i całą współpraca pomiędzy mną a rodzicami odbywa się po polsku. Niemniej jednak rodzice znający język angielski mają większe możliwości korzystania z dobrodziejstw systemu, takich jak webinary czy e-learningi.
Co jest potrzebne, by móc realizować RDI®?keyboard_arrow_up
doneKamera wideo
doneDobre łącze internetowe, najlepiej stałe
doneSystematyczność w pracy z dzieckiem i konsultantem
doneZaangażowanie
doneCzas z dzieckiem
Mity wokół RDI®
„RDI® to porady przez Internet”
Mit. Kiedy słyszymy hasło „porady przez Internet” mamy skojarzenia związane z problemami takimi jak, „Złamał mi się paznokieć tuż przed wyjściem na przyjęcie. Co mam zrobić?” a nie z pracą z dzieckiem z autyzmem. Trudno się dziwić. Nikt chyba nie wyobraża sobie, że można pracować w tak trudnym temacie jak autyzm w formie porad przez Internet. Skąd zatem się wzięła taka opinia?
Stąd, że częścią pracy w RDI® jest tak zwany system, dawniej zwany operacyjnym, obecnie uczenia się RDI_LS® (RDI_Learning System®), który jest narzędziem internetowym. W systemie każde dziecko ma swoje konto, do którego mają dostęp tylko rodzice i konsultant. Poprzez to konto pomiędzy konsultacjami „na żywo” rodzice wysyłają do konsultanta filmy, pokazujące, jak pracują z dzieckiem oraz inne prace domowe. Konsultant odsyła informacje zwrotne, co zmienić, co kontynuować, itp. Taki system pracy zapewnia dużą efektywność i maksymalne wykorzystanie czasu pomiędzy konsultacjami.
„Konsultant zna dziecko tylko z filmów”
Mit. Jakkolwiek na bieżąco konsultant faktycznie ogląda dziecko na nagraniach nadsyłanych przez rodziców, raz na pół roku przeprowadza szczegółowe badanie, podczas którego bezpośrednio obserwuje rodziców w pracy z dzieckiem, jak również sam z dzieckiem pracuje. Jeśli jest taka potrzeba, konsultant może wesprzeć rodziców w pracy z dzieckiem w dowolnym momencie. Konsultant doskonale zna zarówno dziecko, jak i jego rodziców.
„RDI® to terapia przez zabawę”
Mit. Celem RDI® nie jest zabawa ani nawet to, żeby zawsze było „fajnie”.
Celem RDI jest rozwijanie i budowanie kompetencji dziecka w sytuacjach normalnego życia, w zmieniających się warunkach a zatem w warunkach najtrudniejszych dla dziecka z autyzmem.
Kiedy uczymy się rzeczy dla nas trudnych wcale nie zawsze jest przyjemnie a już na pewno nie zawsze jest zabawowo.
Oczywiście, jeśli mamy do czynienia z małym dzieckiem, naturalnym działaniem jest zabawa i to w dużej ilości. Jednocześnie cały czas należy pamiętać o tym, że nawet jeśli się z dzieckiem bawimy, może to być okazją do pracy.
Z dzieckiem możemy ponadto robić wszystko to, co musimy robić, np. pranie, zakupy, itp. oraz to, co lubimy robić, np. włączanie dziecka w sporty, które lubimy lub inne pasje.